česky  english  polski 

Wyszukiwanie zaawansowane

Kraj i jego mieszkańcy

Republika Czeska leży w centralnej części Europy i zajmuje powierzchnię 78 866 km 2 . Jest krajem śródlądowym, oddalonym od Bałtyku o 326 km a od Adriatyku o 322 km. Graniczy z Niemcami (810 km), Polską (762 km), Austrią (466 km) i Słowacją (265 km). Najwyżej położonym punktem jest Śnieżka (1 602 m n.p.m.) a najniżej położone miejsce leży niedaleko Hřenska, gdzie rzeka Łaba wypływa z terytorium Czech (117 m p.p.m).


TOPOGRAFIA

Republika Czeska leży na granicy dwóch europejskich systemów górskich - Alpejsko-Himalajskiego oraz Hercyńskiego. Ukształtowanie powierzchni jest dosyć zróżnicowanie: doliny (4,5% powierzchni), równiny (50,1%), wyżyny (33,9%) oraz góry (11,6%). Tereny poniżej 200 m n.p.m. zajmują 4,95% powierzchni kraju, tereny pomiędzy 200-500 m n.p.m. 74,1%, tereny pomiędzy 600-1000 m n.p.m. 19,3%, a tereny powyżej 1000 m n.p.m. 1,6%.


KLIMAT

Republika Czeska leży w strefie klimatycznej umiarkowanej, czemu zawdzięcza łagodny przebieg zarówno zimy, jak i lata. Średnia temperatura w lipcu na terenach nizinnych wynosi 20 o C (Praga 19,5 o C), a w górach 8-11 o C. Średnia temperatura w styczniu wynosi na terenach nizinnych od -1 o C do -2 o C, a w górach od -5 o C do -7 o C.


LUDNOŚĆ

Według spisu ludności z 2000 r. Republikę Czeską zamieszkuje 10,3 milionów obywateli, w tym około 5 mln mężczyzn i 5,3 mln kobiet. Trzy czwarte ludności mieszka na obszarach miejskich. Średnia gęstość zaludnienia wynosi 131 osób/km2 , a wzrost zaludnienia 0,8 osób na 1000 mieszkańców.

Przyrost naturalny

Do roku 1994 liczba ludności stopniowo rosła (z wyjątkim okresu dwóch wojen światowych). Od roku 1994 zaczęła powoli spadać i wg szacunkowych danych w 2020 r. będzie wynosić około 10 milionów.

Urodzenia

Po drugiej wojnie światowej liczba noworodków spadła z 200 tys. rocznie do poziomu poniżej 150 tys. w roku 1970. W 1974 roku liczba ta wzrosła do 195 tys., jednak w 1996 gwałtownie spadła do 90 tys. Wskaźnik urodzeń w roku 1996 wynosił 8,8% .

Zgony

Liczba zgonów na 1000 obywateli gwałtownie wzrosła w okresie od II wojny światowej do 1983 roku (13%). Od tego roku zaczęła jednak systematycznie spadać i w roku 1996 wynosiła 10,9%, porównywalnie do przeciętnego poziomu w krajach zachodniej Europy.

Przeciętna długość życia oraz przyczyny zgonów w wybranych krajach ( dane z roku 1993)

Kraj

Przeciętna dł. życia

x

x

Przyczyny zgonów

x

x

Mężczyźni

Kobiety

Nowotwory

Choroby układu krążenia

Poranienia, otrucia, wypadki

RCz

70,4

77,3

23,6

55,8

5,0

Finlandia

73,6

81,8

19,8

48,2

5,1

Węgry

66,0

74,7

21,5

51,6

5,4

Polska

68,1

76,6

19,4

52,1

5,0

Austria

73,3

79,7

23,7

52,7

3,8

Rumunia

65,9

73,3

13,0

61,1

5,0

Szwajcaria

74,7

81,4

26,9

43,4

7,6

Norwegia

74,9

80,6

21,8

46,3

3,9

 

 

Grupy etniczne

 

 

Najliczniejsza grupa etniczna zamieszkująca Republikę Czeską to Czesi. Jednak w zależności od regionu (Czechy, Morawa) struktura etniczna społeczeństwa różni się. Jedynym regionem, gdzie mieszkańcy przyznają się do narodowości morawskiej, są południowe Morawy.

- Czesi 9 270 615

- Morawiacy i Ślązacy 384 542

- Słowacy 183 749

- Polacy 50 971

- Niemcy 38 321

- Cyganie 11 716

- pozostałe 353 019

W okresie od 1951 do 1991 roku nie zanotowano większych zmian w strukturze etnicznej społeczeństwa poza wzrostem odsetka Cyganów przybyłych ze Słowacji. Chociaż w roku 2000 tylko 11 716 osób zadeklarowało swą przynależność do mniejszości cygańskiej, to jednak wg szacunków w Czeskiej Republice mieszka około 200 000 Cyganów, tj. 2% społeczeństwa. Część z nich określiła siebie jako Czechów, a część jako Słowaków.

Wyznania religijne

Po czterdziestu latach represji w roku 2000 kwestia wyznania ponownie została uwzględniona w spisie ludności. Wynika z niego, że ponad 50% społeczeństwa określa siebie jako agnostyków lub ateistów; w północnych Czechach grupa ta to około 75% społeczeństwa.

31,7% społeczeństwa określa siebie jako "wierzący".

Kościół rzymskokatolicki 2 709 953

Ewangelicki kościół Braci Czeskich 137 070

Kościół husycki 96 352

Pozostali 314 519

Bez religii/ Ateiści 58,3%


EDUKACJA

Odsetek obywateli, którzy ukończyli szkoły podstawowe, średnie i wyższe jest w Republice Czeskiej bardzo wysoki i porównywalny z poziomem światowym. Wszystkie dzieci do 15 roku życia muszą ukończyć szkołę podstawową. Po jej ukończeniu 52% dzieci kontynuuje kształcenie w szkołach technicznych i zawodowych, a 48% w szkołach średnich ogólnokształcących. Absolwentami szkół wyższych zostaje 7,2% obywateli.

W okresie 1980-1991r. gwałtownie spadła liczba osób, które ukończyły wyłącznie szkołę podstawową (1980 -100, 1991 - 76,8%), podczas gdy liczba absolwentów szkół wyższych oraz studiów podyplomowych znacząco wzrosła (odpowiednio 148,1% i 139%).

Wg spisu ludności w roku 1991 33% obywateli powyżej 15 roku życia uzyskało wykształcenie podstawowe, 30% ukończyło średnie szkoły techniczne i zawodowe, 28% ukończyło szkoły ogólnokształcące, a 7,2% studia wyższe trwające ponad cztery lata. 1,8% obywateli stwierdziło, że nie ma żadnego wykształcenia.

W okresie 1991 -1996 studia wyższe ukończyło 93 531 osób (przeciętnie 19 000 osób rocznie). W 1997 roku 23,9% obywateli powyżej 15 roku życia posiadało wykształcenie podstawowe, 34,1% średnie zawodowe, 29,2% średnie ogólnokształcące a 7,8% wyższe. 1,8% populacji powyżej 15 roku życia nie uzyskało żadnego wykształcenia.


ZATRUDNIENIE

W gospodarce centralnie planowanej struktura zatrudnienia w poszczególnych sektorach gospodarki była poważnie zniekształcona (zbyt duży odsetek ludności pracował w przemyśle na niekorzyść usług). Transformacja gospodarki centralnie planowanej na rynkową wyrównała tę dysproporcję - wzrosła liczba osób zatrudnionych w sektorze usług, podczas gdy liczba zatrudnionych w przemyśle spadła. W roku 1989 względnie niewielka część populacji była zatrudniona w rolnictwie i liczba ta nadal spada.

Zatrudnienie wg sektorów (w %):

x

1990

1993

1997

Rolnictwo

16,8

9,2

6,0

Przemysł

40,5

42,4

39,4

Usługi

42,7

48,5

53,0

 

 

Wskaźnik aktywności ekonomicznej ludności powyżej 15 roku życia wynosi obecnie 61%. W roku 1997 pracowało 4 941 000 obywateli (48% populacji).

 

 

Liczba osób zatrudnionych w gospodarce narodowej

1989 5 408 000

1991 5 059 000

1992 4 927 000

1995 5 155 000

1996 4 941 000