česky  english  polski 

Wyszukiwanie zaawansowane
zwrócenie uwagi na artykuł Drukuj Decrease font size Increase font size

Przemówienie Ambasadora z okazji premiery filmu "Gorejący krzew"

W dniu 26 lutego 2013 roku w Teatrze Wielkim w Warszawie odbyła się uroczysta premiera filmu Agnieszki Holland "Gorejący krzew" produkcji HBO Republika Czeska.

Przemówienie Ambasadora RCz Jana Sechtera przed projekcją filmu:

Szanowni Goście,

w styczniu w rocznicę samospalenia Jana Palacha Agnieszka Holland – jak podały czeskie media – „podarowała Czechom Gorejący krzew”. Tak to odbieramy i chciałbym Pani oraz spółce HBO za ten dar podziękować. Pod koniec sześćdziesiątych lat przeżyła Pani razem z pokoleniem moich rodziców Praską Wiosnę, swego rodzaju reformę socjalizmu, choć może bardziej próbę usunięcia pozostałości niszczycielskiego stalinizmu, a później upadek tej ostatniej chyba poważnie traktowanej próby reformy ustrojowej w Europie Środkowej i Wschodniej.

Odpowiedź na pytanie, jakie miało samospalenie Jana Palacha sens i jakie znaczenie dla nas miał podobny tragiczny los Ryszarda Siwca, nie jest oczywista i ulega zmianom w czasie. Długo, przez prawie dwadzieścia lat od 1968 roku, w świecie rezygnacji po nieudanej próbie o nadanie socjalizmowi „ludzkiej twarzy”, wielu wydawało się, że żadne.

Jednak pod koniec lat osiemdziesiątych słowa, czyny i symbole oporu i walki o zachowanie godności zyskały nowy sens. Dla mojego pokolenia, które okoliczności wyniosły do kierowania protestujących studentów, już nie istniał żaden inny wariant niż implozja systemu. Czyny Jana Palacha i Ryszarda Siwca, będące formą ultymatywnego i tragicznego oporu, nagle nie były dla nas niepotrzebne i jako studenci mogliśmy pod ich przekazem zjednoczyć decydujące siły pasywnego do tej pory społeczeństwa, organizować demonstracje (bez facebooka i twittera) i doprowadzić do definitywnego upadku systemu komunistycznego.

Katalizatorem czeskiej i słowackiej drogi do wolności pod koniec osiemdziesiątych lat był polski opór, ruch Solidarność i idee Jana Pawła II. Dlatego się cieszę, że są dziś wśród nas bohaterowie z tamtych lat z Czesko-Polskiej Solidarności. Ważna dla nas Czechów jest również nazwa filmu przejęta od Jana Skácela z tytułu wiersza o Janie Palachu. Poety zakazanego, który zmarł 10 dni przed naszą rewolucją aksamitną.

Dziś zapomniany wtedy Ryszard Siwiec i karykaturowany przez propagandę Jan Palach mają w Pradze swoją ulicę i rynek oraz wspólny pomnik na honorowym miejscu przed Instytutem Badania Reżimów Totalitarnych.

Dzięki wspólnym doświadczeniom powstała nowa topografia naszych mocnych relacji, szacunku i inspiracji. Wierzę, że ten film będzie ważną częścią mozaiki wyjątkowych stosunków między Czechami i Polakami, wspólnych losów i zrozumienia.